Το παράδοξο που συναντάμε στην περιπέτεια των μεταρρυθμίσεων σε πολλούς τομείς της κοινωνικής οργάνωσης στη χώρα μας το βρίσκουμε και στον τομέα της υγείας και ιδιαίτερα στην πορεία ανάπτυξης του ΕΣΥ. Γιατί ενώ θεσμοθετήθηκαν βασικοί κανόνες λειτουργίας που είχαν και την κοινωνική στήριξη, μερικοί είτε δεν εφαρμόστηκαν ποτέ είτε υστέρησαν στο στάδιο της υλοποίησης. Ετσι σήμερα παρουσιάζονται δυσλειτουργίες και μη αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των πόρων αλλά και μεγάλα προβλήματα στη σχέση του πολίτη με τις υπηρεσίες υγείας.
Θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς ότι στον τομέα της «προσφοράς» δημιουργήθηκε τεράστια υποδομή νοσοκομειακών σχηματισμών και τριτοβάθμιων κέντρων, ιδιαίτερα στην περιφέρεια, τα οποία παρέχουν υψηλής ποιότητας περίθαλψη. Αυτό είχε αποτέλεσμα οι ροές των ασθενών προς το κέντρο να μειωθούν σημαντικά την τελευταία δεκαετία, το 82% του πληθυσμού να προτιμά σταθερά τη νοσηλεία στο ΕΣΥ, ενώ ο αριθμός των ασθενών που αναζητούν περίθαλψη στο εξωτερικό μειώθηκε κατά 65% από το 1991.
Βέβαια η χώρα μας θα συνεχίσει να εκφράζει την έννοια του δημόσιου συστήματος υγείας και να δίνει ταυτότητα στο δικαίωμα του πολίτη απέναντι στην πολιτεία για την προστασία της υγείας του. Η χώρα μας δαπανά περίπου 8% του ΑΕΠ για την υγεία (δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες), ποσοστό το οποίο προσεγγίζει τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (7,8%). Αυτές οι δαπάνες όμως δεν υπακούουν σε μια ορθολογική κατανομή και προγραμματισμό ώστε να ξεπερασθούν τα δύο ορατά μέτωπα που έχουν σήμερα ανοιχθεί: το μέτωπο της ποιότητας και της αναβάθμισης των υπηρεσιών προς τον πολίτη αυτό που η πολιτική συγκυρία ονομάζει «καθημερινότητα» και το μέτωπο του εξορθολογισμού της οικονομικής διαχείρισης και της διοίκησης του συστήματος.
Πολιτικές προς αυτή την καταπολέμηση έχουν δρομολογηθεί το τελευταίο διάστημα και έχει γίνει ο ανάλογος σχεδιασμός στο υπουργείο για τις μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις. Πιστεύω όμως ότι ο τομέας της υγείας σήμερα χρήζει μιας «μπιγκ μπανγκ» (big bang) μεταρρυθμιστικής προσέγγισης, που θα επιφέρει ριζοσπαστικές τομές στη διοίκηση του ΕΣΥ αλλά και στην κουλτούρα με την οποία το αντιμετωπίζουμε. Πρέπει να αντικαταστήσουμε την ως τώρα «βήμα προς βήμα» προσέγγιση, των ήπιων παρεμβάσεων, με ένα «μεταρρυθμιστικό σοκ, που θα εκσυγχρονίσει το σύστημα και θα σπάσει τους κρίκους της αλυσίδας των συμφερόντων και των κατεστημένων συμπεριφορών που κυριαρχούν σήμερα».
Σε αδρές γραμμές οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις είναι:
* Πρώτον, να αναπτύξουμε μια συγκροτημένη πολιτική δημόσιας υγείας και να θέσουμε συγκεκριμένους στόχους για τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού (οι μυημένοι θα έχουν ήδη αντιληφθεί τις ανησυχητικές αλλαγές στην επιδημιολογική εικόνα μας).
* Δεύτερον, πρέπει να αναπτύξουμε ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ ασφάλισης και παροχής υπηρεσιών υγείας βασισμένο σε ένα σύγχρονο σύστημα συμβάσεων που θα εξασφαλίζει την αποτελεσματική παροχή φροντίδας στους ασφαλισμένους.
* Τρίτον, τα παραπάνω οδηγούν στον εξορθολογισμό του συστήματος χρηματοδότησης, συντονίζοντας το κατακερματισμένο ασφαλιστικό μας σύστημα και επιτρέποντας την καταπολέμηση του φαύλου κύκλου των ελλειμμάτων (σε Ταμεία, νοσοκομεία και κρατικό προϋπολογισμό).
* Τέταρτον, να αναπτύξουμε σύγχρονες μεθόδους διοίκησης και μάνατζμεντ του συστήματος, ιδιαίτερα των νοσοκομείων, με επιχειρησιακά σχέδια και μορφές κινήτρων, υπερβαίνοντας το παραπλανητικό δίπολο δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας. Στόχος είναι η αποτελεσματικότητα αλλά και η εφαρμογή σαφών κριτηρίων ποιότητας και μηχανισμών διασφάλισης και υπεράσπισης των δικαιωμάτων των ασθενών.
* Πέμπτον, αλλά όχι έλασσον, να επιμείνουμε στην οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και να εξασφαλίσουμε τη λειτουργική διασύνδεσή της με τη νοσοκομειακή περίθαλψη (στο πλαίσιο και των αλλαγών στο σύστημα χρηματοδότησης).
Τα συνθήματα «πρώτα ο πολίτης» και «ποιότητα φροντίδας» θα αποκτήσουν περιεχόμενο μόνον όταν υποτάξουμε την πολιτική υγείας σε αυτό το πλέγμα των μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων.
Ο κ. Αρης Σισσούρας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής Πολιτικής του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών.
Θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς ότι στον τομέα της «προσφοράς» δημιουργήθηκε τεράστια υποδομή νοσοκομειακών σχηματισμών και τριτοβάθμιων κέντρων, ιδιαίτερα στην περιφέρεια, τα οποία παρέχουν υψηλής ποιότητας περίθαλψη. Αυτό είχε αποτέλεσμα οι ροές των ασθενών προς το κέντρο να μειωθούν σημαντικά την τελευταία δεκαετία, το 82% του πληθυσμού να προτιμά σταθερά τη νοσηλεία στο ΕΣΥ, ενώ ο αριθμός των ασθενών που αναζητούν περίθαλψη στο εξωτερικό μειώθηκε κατά 65% από το 1991.
Βέβαια η χώρα μας θα συνεχίσει να εκφράζει την έννοια του δημόσιου συστήματος υγείας και να δίνει ταυτότητα στο δικαίωμα του πολίτη απέναντι στην πολιτεία για την προστασία της υγείας του. Η χώρα μας δαπανά περίπου 8% του ΑΕΠ για την υγεία (δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες), ποσοστό το οποίο προσεγγίζει τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (7,8%). Αυτές οι δαπάνες όμως δεν υπακούουν σε μια ορθολογική κατανομή και προγραμματισμό ώστε να ξεπερασθούν τα δύο ορατά μέτωπα που έχουν σήμερα ανοιχθεί: το μέτωπο της ποιότητας και της αναβάθμισης των υπηρεσιών προς τον πολίτη αυτό που η πολιτική συγκυρία ονομάζει «καθημερινότητα» και το μέτωπο του εξορθολογισμού της οικονομικής διαχείρισης και της διοίκησης του συστήματος.
Πολιτικές προς αυτή την καταπολέμηση έχουν δρομολογηθεί το τελευταίο διάστημα και έχει γίνει ο ανάλογος σχεδιασμός στο υπουργείο για τις μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις. Πιστεύω όμως ότι ο τομέας της υγείας σήμερα χρήζει μιας «μπιγκ μπανγκ» (big bang) μεταρρυθμιστικής προσέγγισης, που θα επιφέρει ριζοσπαστικές τομές στη διοίκηση του ΕΣΥ αλλά και στην κουλτούρα με την οποία το αντιμετωπίζουμε. Πρέπει να αντικαταστήσουμε την ως τώρα «βήμα προς βήμα» προσέγγιση, των ήπιων παρεμβάσεων, με ένα «μεταρρυθμιστικό σοκ, που θα εκσυγχρονίσει το σύστημα και θα σπάσει τους κρίκους της αλυσίδας των συμφερόντων και των κατεστημένων συμπεριφορών που κυριαρχούν σήμερα».
Σε αδρές γραμμές οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις είναι:
* Πρώτον, να αναπτύξουμε μια συγκροτημένη πολιτική δημόσιας υγείας και να θέσουμε συγκεκριμένους στόχους για τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού (οι μυημένοι θα έχουν ήδη αντιληφθεί τις ανησυχητικές αλλαγές στην επιδημιολογική εικόνα μας).
* Δεύτερον, πρέπει να αναπτύξουμε ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ ασφάλισης και παροχής υπηρεσιών υγείας βασισμένο σε ένα σύγχρονο σύστημα συμβάσεων που θα εξασφαλίζει την αποτελεσματική παροχή φροντίδας στους ασφαλισμένους.
* Τρίτον, τα παραπάνω οδηγούν στον εξορθολογισμό του συστήματος χρηματοδότησης, συντονίζοντας το κατακερματισμένο ασφαλιστικό μας σύστημα και επιτρέποντας την καταπολέμηση του φαύλου κύκλου των ελλειμμάτων (σε Ταμεία, νοσοκομεία και κρατικό προϋπολογισμό).
* Τέταρτον, να αναπτύξουμε σύγχρονες μεθόδους διοίκησης και μάνατζμεντ του συστήματος, ιδιαίτερα των νοσοκομείων, με επιχειρησιακά σχέδια και μορφές κινήτρων, υπερβαίνοντας το παραπλανητικό δίπολο δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας. Στόχος είναι η αποτελεσματικότητα αλλά και η εφαρμογή σαφών κριτηρίων ποιότητας και μηχανισμών διασφάλισης και υπεράσπισης των δικαιωμάτων των ασθενών.
* Πέμπτον, αλλά όχι έλασσον, να επιμείνουμε στην οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και να εξασφαλίσουμε τη λειτουργική διασύνδεσή της με τη νοσοκομειακή περίθαλψη (στο πλαίσιο και των αλλαγών στο σύστημα χρηματοδότησης).
Τα συνθήματα «πρώτα ο πολίτης» και «ποιότητα φροντίδας» θα αποκτήσουν περιεχόμενο μόνον όταν υποτάξουμε την πολιτική υγείας σε αυτό το πλέγμα των μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων.
Ο κ. Αρης Σισσούρας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής Πολιτικής του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου