Επικίνδυνο το σπάσιμο «splitting» των δισκίων

Λόγω της έντονης ύφεσης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην οικονομία αρκετοί ασθενείς, σύμφωνα με έγκυρες αναφορές φαρμακοποιών, προχωρούν σε μια απέλπιδα προσπάθεια για μείωση των προσωπικών δαπανών τους για την Υγεία. Μεταβάλουν έτσι, τους τρόπους λήψης των φαρμάκων που λαμβάνουν είτε παραλείποντας όλες ή κάποιες των αναγκαίων δόσεων είτε προβαίνοντας σε αγορά υψηλότερων δυνάμεων κυρίως δισκίων και στη συνέχεια με την ‘κοπή’ τους δημιουργούν οι ίδιοι τις προβλεπόμενες – σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες - γι’αυτούς δόσεις. 

Και οι δύο προαναφερθείσες τακτικές, στις πλείστες των περιπτώσεων, μόνο ζημιογόνες μπορεί να είναι για την υγεία των ασθενών αφού ελλοχεύουν μια σειρά από πιθανούς σοβαρούς κινδύνους. Οι περιπτώσεις εκείνες στις οποίες επιτρέπεται το ‘σπάσιμο’ ενός δισκίου είναι αυστηρά και μόνο όταν κάτι τέτοιο περιλαμβάνεται στις οδηγίες που προέρχονται από τον παρασκευαστή του και είναι παράλληλα εγκεκριμένες τουλάχιστο από κάποια Ευρωπαϊκή Εθνική Αρμόδια Αρχή. Επιπρόσθετα, δισκία τα οποία δεν έχουν κατασκευαστικά κάποια χαραγή που να καθοδηγεί στη δυνατότητα του ‘splitting’ δεν είναι και επιστημονικά ενδεδειγμένο να γίνεται κάτι τέτοιο.

Πέραν τούτου είναι πολύ πιθανή η πρόκληση σύγχυσης σχετικά με την ορθή λήψη μιας δόσης. Αναφέρθηκαν στο παρελθόν περιπτώσεις όπου ασθενείς ενώ είχαν αγοράσει υψηλότερης δύναμης δισκία με σκοπό να προχωρήσουν στην ‘κοπή’ τους, στη συνέχεια το ξέχασαν με αποτέλεσμα να οδηγηθούν σε λανθασμένη χορήγηση λαμβάνοντας εν τέλει υπερβολική ποσότητα φαρμάκου.

Επιπλέον, η ισόνομη κατανομή των δραστικών συστατικών ενός φαρμάκου κατά το ‘σπάσιμο’ του σε μικρότερα μέρη είναι άκρως αμφισβητήσιμη. Μελέτες που κατά καιρούς έγιναν έχουν δείξει ότι η πραγματική δόση σε κάθε μισό ενός δισκίου που διασπάται, χωρίς να ενδείκνυται αυτό σύμφωνα με τον παρασκευαστή του, στις πλείστες των περιπτώσεων είναι ανισομερής. Έτσι, ενώ δύο μισά μπορεί οπτικά να φαίνονται το ίδιο, δεν περιέχουν απαραίτητα και την ίδια ποσοστιαία αναλογία δραστικών θεραπευτικών ουσιών. Με τον τρόπο αυτό οι ασθενείς που τα λαμβάνουν οδηγούνται πολλές φορές, εν αγνεία τους, σε υπο- ή υπερ- δοσολογικά μη αποδεκτά θεραπευτικά σχήματα.

Είναι σημαντικότατη επίσης η λεπτομέρεια πως, ορισμένα δισκία είναι δύσκολο να ‘κοπούν’ λόγω του μικρού μεγέθους ή του ασυνήθιστου σχήματος τους. Αυτοί οι δύο παράγοντες καθιστούν δύσκολη την ίση ‘κοπή’ τους η οποία μπορεί πολλές φορές να οδηγήσει και σε καταστροφή ή/και απώλεια μέρους του φαρμακευτικού σκευάσματος κατά την διάρκεια της εν λόγω διαδικασίας.

 Συμπερασματικά θα μπορούσε να λεχθεί ότι, δεν είναι όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα ασφαλή προς ‘κοπή’ και λήψη. Το κάθε ένα, παρασκευάζεται με προδιαγραφές τέτοιες οι οποίες πάντα συνοδεύονται με τις σχετικές μελέτες αποτελεσματικότητας που βασίζονται με τη σειρά τους σε κλινικές μελέτες πολλών ετών. Επιπρόσθετα, κάποια των σκευασμάτων αυτών έχουν σχεδιαστεί με τρόπο ώστε να απορροφούνται σε συγκεκριμένα μέρη του σώματος π.χ εντεροδιαλυτά φάρμακα. Κάποια άλλα πάλι για να αποδεσμεύουν τις δραστικές τους ουσίες με ένα σταθερό χρονικά ρυθμό. Προς τούτο, ορισμένα από τα σκευάσματα αυτά επικαλύπτονται με ειδικές ουσίες ώστε να ικανοποιείται ο σκοπός για τον οποίο προορίζονται. Πιθανή επέμβαση στις επικαλύψεις αυτές λόγω του ‘σπασίματος’ δύναται να επιφέρει απρόβλεπτες μετατροπές στον τρόπο κυρίως της απορρόφησης τους, μετά από μια λήψη, με πολλαπλούς κινδύνους να παρουσιάζονται για εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών. Ειδικά, τα δισκία με στενό περιθώριο μεταξύ θεραπευτικής-τοξικής δόσης είναι και τα πιο επίφοβα.

Πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης στο Βέλγιο, που έγινε με τη βοήθεια δισκίων  που συνταγογραφήθηκαν για διάφορες νόσους, όπως Πάρκινσον, καρδιακή ανεπάρκεια, θρόμβωση και αρθρίτιδα ήρθε να επιβεβαιώσει τις πιο πάνω ανησυχίες. Οι ερευνητές ζήτησαν από εθελοντές να κόψουν δισκία διαφορετικών μεγεθών χρησιμοποιώντας τρείς τεχνικές. Οι εθελοντές χρησιμοποίησαν μια ειδική συσκευή, ψαλίδι, μαχαίρι κουζίνας. Τα δισκία που χρησιμοποιήθηκαν διέφεραν τόσο στο σχήμα όσο και το μέγεθος.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ποσοστό 31% των δισκίων που κόπηκαν ήταν διαφορετικά από την αναμενόμενη εναπομένουσα δόση.
Παράλληλα, η έρευνα αποκαλύπτει ότι η συσκευή κοπής ήταν μεν η πιο ακριβής αλλά κατέληγε και αυτή σε σημαντικές αποκλίσεις στο 13% των περιπτώσεων.

Εν κατακλείδι, η πρακτική της ‘κοπής’ ενός φαρμάκου δεν ενδείκνυται να υλοποιείται χωρίς αυτό να είναι πρώτα εις γνώσιν του επιβλέποντα γιατρού και πάντα μετά από σχετικές αναλυτικές οδηγίες και συμβουλές από αυτόν ή τον φαρμακοποιό του κάθε ασθενή. Με δεδομένο πως, τα περισσότερα δισκία δεν είναι κατάλληλα για ‘κοπή’ θα ήταν προτιμότερο αλλά και ασφαλέστερο παράλληλα να υπήρχαν διαθέσιμες στην αγορά από τους παρασκευαστές περισσότερες επιλογές δόσεων ή κάποιες άλλες εναλλακτικές ίδιας δύναμης φαρμακοτεχνικές μορφές.

Μάριος Γενακρίτης
B.Sc Pharmacy , M.Sc Health Management
European Medicines Agency (EMA) Inspector
mgenakritis@gmail.com