Τα θέματα του ιατρικού ελέγχου (medical audit) και της αξιολόγησης της ποιότητας (quality) των υπηρεσιών υγείας έχουν εισαχθεί από χρόνια στις συζητήσεις για τη διαμόρφωση σύγχρονων συστημάτων υγείας και φροντίδας σε Ευρώπη και Αμερική, και φαίνεται να επηρεάζουν τις προσεγγίσεις βελτίωσης της απόδοσης και κλινικής διακυβέρνησης. Η έλλειψη ενός ενιαίου αποδεκτού ορισμού της ποιότητας φαίνεται να προσφέρει δικαιολογίες στην άρνηση ένταξης της συζήτησης της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας και της αξιολόγησής της σε ορισμένα συστήματα υγείας.
Παρά τις δυσκολίες ανάπτυξης ομοφωνίας σε ορισμό και μεθόδους για την αξιολόγηση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, δεν είναι λίγες οι προσπάθειες και οι καινοτομίες που εισάγονται στη Γενική/Οικογενειακή (Γ/Ι) Ιατρική στην Ευρώπη, που αναλαμβάνει ένα σημαντικό ρόλο ο οποίος αποτελεί αντικείμενο συζήτησης σήμερα στα σχετικά επιστημονικά περιοδικά. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Γενικής Ιατρικής και το δίκτυό της για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στη Γενική Ιατρική έχουν κατατάξει τη διασφάλιση και την αξιολόγηση της ποιότητας φροντίδας υγείας ανάμεσα στις υψηλής προτεραιότητας δραστηριότητές τους.
Το Βρετανικό Σύστημα Υγείας (ΝΗS) από χρόνια αναδεικνύει τη βελτίωση της ποιότητας στη φροντίδα υγείας ως κύριο συστατικό του και την εντάσσει στη στρατηγική ανάπτυξή του, ενώ πρόσφατα καθιέρωσε το συμβόλαιο με τον γενικό ιατρό ως μέσο για την παροχή υψηλής ποιότητας φροντίδας στον ασθενή (Investing in General Practice: the New Medical Services Contract). Το νέο αυτό συμβόλαιο που έχει προκαλέσει αρκετές συζητήσεις στο ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο, εισάγει ένα πλαίσιο εκτίμησης της ποιότητας και των εκβάσεων στα ιατρεία του συστήματος, το οποίο βασίζεται στην καλύτερη διαθέσιμη, με βάση την μαρτυρία, απόδειξη. Δείκτες αποτίμησης της επίτευξης σε επιλεγμένες κλινικές περιοχές, οργανωτικών διαδικασιών, επιπρόσθετων υπηρεσιών και εμπειρίες ασθενούς αναφέρονται στον κατάλογο των περιοχών προς επιλογή για βαθμολόγηση. Οι δείκτες αυτοί διαμορφώθηκαν από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων με βάση την καλύτερη διαθέσιμη απόδειξη και οι πρώτες αξιολογήσεις αυτού του νέου θεσμού συζητούνται σήμερα στη βιβλιογραφία. Προσπάθειες επίσης συζήτησης πεδίων για την αξιολόγηση της λειτουργίας ιατρείων και διαμόρφωσης ενός καταλόγου με δείκτες για την αξιολόγηση της ποιότητας στη Γ/Ο Ιατρική έλαβαν χώρα σε έξι ευρωπαϊκές χώρες, και το ανεπτυγμένο εργαλείο σταθμίστηκε σύντομα σε ένα περιβάλλον 273 ιατρών Γ/Ο Ιατρικής στην Ευρώπη. Το εργαλείο αυτό, που ονομάζεται European Practice Assessment (EPA), αποτελείται από 57 δείκτες ποιότητας φαίνεται να είναι έγκυρο και αξιόπιστο και ήδη μεταφέρεται στην Ελλάδα από ομάδα εμπειρογνωμόνων της Ελληνικής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής.
Ακόμα 23 χώρες του ΟΟΣΑ έλαβαν την πρωτοβουλία να αναπτύξουν δείκτες ποιότητας κοινά αποδεκτούς έτσι ώστε να είναι δυνατή τόσο η αξιολόγηση όσο και η σύγκριση των υπηρεσιών ΠΦΥ. Πιο συγκεκριμένα, μια ομάδα ειδικών από όλες τις χώρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα κατέληξε σε 27 κοινά αποδεκτούς δείκτες (6 αφορούν την προαγωγή υγείας, 13 αφορούν την πρόληψη και 8 που αφορούν την πρωτοβάθμια φροντίδα).
Το θέμα της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα
Αντίθετα με τις εξελίξεις στην Ευρώπη το θέμα της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας δεν έχει ουσιαστικά ενταχθεί στις μείζονες προτεραιότητες του εθνικού συστήματος υγείας στην χώρα μας αν και αυτό αποτελεί συχνό θέμα συνεδρίων, ενώ το 2003 κυκλοφόρησε μια έκδοση με τίτλο «Η ποιότητα στις Υπηρεσίες Υγείας». Ο τόμος αυτός περιέχει επιλεγμένες παρουσιάσεις ενός Forum που οργάνωσε η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, και προσεγγίζει την ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας σε 4 ενότητες: Στην πρώτη, μέσα από 7 κείμενα γίνεται αναφορά σε ορισμούς, έννοιες και αρχές της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας, η δεύτερη επικεντρώνεται στην νοσοκομειακή φροντίδα (4 κείμενα), η τρίτη στην ασφάλιση υγείας και στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (2 κείμενα) και η τελευταία στην ποιότητα και στην ικανοποίηση (2 κείμενα). Επίσης η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας εξέδωσε εγχειρίδιο με θέμα "Η αναζήτηση της ποιότητας στην υγεία και τη φροντίδα υγείας: κείμενα ομοφωνίας".
Η ανάπτυξη περιφερειακών διοικήσεων των υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα έδωσε την ευκαιρία για συζήτηση σχετική με την αξιολόγηση της ποιότητας υπηρεσιών υγείας στην ΠΦΥ. Το Πε.Σ.Υ.Π. Κρήτης εισήγαγε συγκεκριμένα μέτρα για την κλινική διακυβέρνηση καθώς και την ανάπτυξη μέσων και μεθόδων. Τα πρώτα αποτελέσματα μιας βραχυχρόνιας παρέμβασης όσον αφορά την βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας στα Κέντρα Υγείας της Κρήτης δημοσιεύθηκαν στο Croatian Medical Journal. Στη δημοσίευση αυτή έγινε αναφορά για την πρώτη εφαρμογή των συμβολαίων αποδοτικότητας με γενικούς ιατρούς και επαγγελματίες υγείας (συμβάσεις που υπογράφτηκαν από τη διοίκηση του Πε.Σ.Υ.Π. Κρήτης και εθελοντές υγειονομικούς), με τη χρήση επιλεγμένων δεικτών αξιολόγησης της διαδικασίας και της έκβασης αλλά και την αξιολόγηση των υπηρεσιών Γ/Ο ιατρού από τους ίδιους τους επισκέπτες των Κέντρων Υγείας.
Η αναγκαιότητα ανάπτυξης μιας μεθοδολογίας αξιολόγησης της ποιότητας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Η Κλινική Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης από χρόνια έχει επενδύσει στην ανάπτυξη της έρευνας στη Γ/Ο Ιατρική και στην ΠΦΥ. Προτάσεις της για την εκτίμηση των αναγκών υγείας του πληθυσμού, του μεγέθους των προβλημάτων στην κοινότητα και τη διαχείριση του κινδύνου, έχουν δημοσιευτεί σε βιοϊατρικά περιοδικά, ενώ το ερευνητικό της δυναμικό έχει επενδύσει ενέργεια και χρόνο στην ανάπτυξη εργαλείων και μεθόδων για την αξιολόγηση της ποιότητας των υπηρεσιών σε Κέντρα Υγείας. Μια ομάδα μελέτης της κλινικής εργάζεται στην κατεύθυνση ανάπτυξης εργαλείων αξιολόγησης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από τα Κέντρα Υγείας. Τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της πρωτοβουλίας ήταν η σύνθεση ενός δελτίου αξιολόγησης, που δανείζεται ιδέες από δραστηριότητες και μεθοδολογία αναπτυγμένη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ένα στρογγυλό τραπέζι που διεξήχθη στα πλαίσια του 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου Οικονομικών και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας παρουσίασε τις πρώτες σκέψεις και ιδέες της ομάδας αυτής.
Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα της ερευνητικής αυτής προσπάθειας, οι υπηρεσίες των Κέντρων Υγείας διακρίθηκαν σε δύο κατηγορίες, αυτές που παρέχονται στους επισκέπτες του Κέντρου Υγείας και αυτές που παρέχονται στην κοινότητα. Η διάκριση αυτή είναι σύμφωνη με τους σκοπούς του Κέντρου Υγείας που περιγράφονται σε μια σειρά από νομοθετήματα (Ν. 1397/83, Ν.2071/90, κ.α.) και παρακολουθεί σύγχρονες προσεγγίσεις, όπως αυτή του Ευρωπαϊκού ορισμού Γενικής Ιατρικής (WONCA Europe 2002). Η διάκριση των υπηρεσιών στο εγχειρίδιο γίνεται επίσης σε: (α) δεσμευτικές ή υποχρεωτικές, (β) συνιστώμενες, και (γ) προαιρετικές. Οι πρώτες πρέπει να παρέχονται από όλα τα κέντρα Υγείας της χώρας και αντιστοιχούν σε δράσεις που υποστηρίζονται από τη βιβλιογραφία και στις οποίες τεκμηριώνονται οφέλη από ανάλογες παρεμβάσεις και υπηρεσίες.
Η αναγκαιότητα των κατευθυντηρίων οδηγιών στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Συνυφασμένη με την ποιότητα των υπηρεσιών ΠΦΥ είναι και η εισαγωγή των κατευθυντήριων οδηγιών ως μέσο βελτίωσης της αποτελεσματικότητας και της ίδιας της ποιότητας. Το Εθνικό Ινστιτούτο για την Κλινική Αριστεία (NICE) ορίζει τις κατευθυντήριες οδηγίες (Κ.Ο.) ως "δηλώσεις που αναπτύσσονται συστηματικά με σκοπό να βοηθήσουν τους επαγγελματίες υγείας και τους ασθενείς να λάβουν τις σωστές αποφάσεις σχετικά με την πλέον κατάλληλη γι' αυτούς φροντίδα σε συγκεκριμένες περιστάσεις".
(http://www.nice.org.uk/aboutnice/whatwedo/aboutclinicalguidelines/about_clinical_guidelines.jsp)
Οι Κ.Ο. (guidelines) ακούγονται σήμερα ως μια μαγική λέξη και είναι αλήθεια ότι έχουν οδηγήσει σε πολλές συζητήσεις όσον αφορά τη χρήση τους και την αποτελεσματικότητά τους. Έχει ασκηθεί αρκετή κριτική σε αυτές, ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι είναι μη ανελαστικές προτροπές, πιέσεις ή υποχρεώσεις που χαλιναγωγούν την ιατρική σκέψη μειώνοντας βαθμούς ελευθερίας των ίδιων των λειτουργών υγείας.
Στις κριτικές που ακούγονται προστίθεται και ότι οι Κ.Ο. φτιάχνονται από υπερεξειδικευμένα άτομα, από ακαδημαϊκούς-ερευνητές, ότι δεν είναι προσαρμοσμένες στην καθημερινή πραγματικότητα, ότι δεν απηχούν τις απόψεις των ασθενών, το ότι δεν λαμβάνουν υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες και συνθήκες, όταν αυτές μεταφέρονται στο τοπικό περιβάλλον και άλλα πολλά. Αυτή η κριτική είναι αλήθεια ότι έχει επηρεάσει το σχεδιασμό και την ανάπτυξή τους και για τούτο έχουν προταθεί διάφορες μεθοδολογίες για την ανάπτυξή τους. Σε γενικές γραμμές οι Κ.Ο. ουσιαστικά διαμορφώνονται μέσα από διαδικασίες ομοφωνίας, οι οποίες μπορεί να είναι ομοφωνίες ειδικών (consensus development panels), ή αυτό που ονομάζεται "nominal group process" δηλαδή ουσιαστικά συμφωνίες μετά από βαθμολόγηση δηλώσεων τις οποίες προηγουμένως μια κεντρική ομάδα έχει επεξεργαστεί και διαμορφώσει με βάση τη βιβλιογραφία και το επίπεδο τεκμηρίωσης. Αρκετές δημοσιεύσεις υπάρχουν σήμερα για τους τρόπους που έχουμε να αυξήσουμε την χρήση των κλινικών Κ.Ο. και μία απ' αυτές είδε το φως της δημοσιότητας πρόσφατα ως άρθρο σύνταξης στο MJA. Στο άρθρο αυτό γίνεται μια ρεαλιστική προσέγγιση της ωφέλειας από τη χρήση των κλινικών Κ.Ο. και των προσδοκιών που πρέπει να διατηρεί τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και οι πολιτικοί υγείας από την ευρεία εφαρμογή τους. Ένα δεύτερο σημείο που συχνά διαχωρίζει τις κατευθυντήριες οδηγίες είναι σε ποιο βαθμό αυτές έχουν ακολουθήσει στη διαμόρφωσή τους την αποδεικτική ιατρική (evidence-based medicine) και έχουν χρησιμοποιήσει μαρτυρίες τις οποίες έχουν κατηγοριοποιήσει στα γνωστά επίπεδα της απόδειξης (level of evidence).
Κατευθυντήριες οδηγίες και γενική ιατρική στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Γενική Ιατρική είναι φανερή η αναγκαιότητα χρησιμοποίησης κατευθυντηρίων οδηγιών, και τα βήματα ανάπτυξης της έχουν συζητηθεί μέσα από μια συνάντηση ομοφωνίας Ελλήνων και Ολλανδών γιατρών και ερευνητών. Η συνάντηση χρησιμοποίησε ως βάση την εμπειρία που έχει αποκτηθεί από το Κολέγιο των Ολλανδών γενικών γιατρών, ένα Κολέγιο με πραγματικά μεγάλη εμπειρία στη διαμόρφωση, παραγωγή και διανομή Κ.Ο. Οι οδηγίες αυτές για την ανάπτυξη Κ.Ο. έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και ουσιαστικά αποτελούν τον οδηγό για συζητήσεις που σήμερα γίνονται στο χώρο της γενικής ιατρικής.
Σήμερα υπάρχουν πολλές πηγές διάδοσης των Κ.Ο. στην Γ/Ο Ιατρική. Πολλές εταιρίες και κολέγια στην Ευρώπη επιδίδονται σ' αυτή την ανάπτυξη και τη διάδοσή τους με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας και τη μείωση των διακυμάνσεων στην καθημερινή πρακτική. Η ανάπτυξη τόσων πολλών Κ.Ο. οδήγησε την ακαδημαϊκή κοινότητα να σκεφτεί και να συζητήσει θέματα και εργαλεία που αφορούν την αξιολόγηση της ποιότητάς τους. Έτσι πριν από χρόνια ένα ΒIOMED πρόγραμμα της Ε.Ε. οδήγησε στη διαμόρφωση ενός εργαλείου με το όνομα "AGREE", με το οποίο επιχειρείται η αξιολόγηση της ποιότητας των Κ.Ο. και ο διαχωρισμός τους σ' αυτές που είναι evidence based με υψηλή ποιότητα ή όχι. Το εργαλείο αυτό, που έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες και στην ελληνική, είναι διαθέσιμο στο website: http://www.agreecollaboration.org. Την ευθύνη της μετάφρασης και της προσαρμογής στην ελληνική γλώσσα είχε το Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και το Εργαστήριο Υγιεινής (Διευθυντής Καθηγητής κος Ι. Ιωαννίδης).
Έτσι σήμερα γίνεται συζήτηση για την ανάπτυξη δεικτών που θα αξιολογούν το επίπεδο της συνάφειας (level of relevance) και το επίπεδο της εφικτότητας (level of feasibility), της δυνατότητας δηλαδή χρησιμοποίησής τους στο τοπικό κλινικό περιβάλλον του γενικού ιατρού. Αυτούς τους δείκτες σήμερα τους συζητάει ένα επιστημονικό ερευνητικό πρόγραμμα στα πλαίσια του INTERREG III από την Κλινική Κοινωνικής Οικογενειακής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης που διεξάγεται σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Γενικής Ιατρικής. (Επιστ. Υπεύθυνος Αναπληρωτής Καθηγητής κ. Α. Φιλαλήθης).
Ηλεκτρονικά πληροφοριακά συστήματα στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και στη Γενική Ιατρική
Αρκετές αναφορές έχουν γίνει για την αναγκαιότητα ανάπτυξης κατάλληλων για την ΠΦΥ πληροφοριακών συστημάτων στη χώρα μας από διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΠΟΥ και η Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι σημαντικές οι προσπάθειες από Πανεπιστήμια, Ερευνητικά Ινστιτούτα και Επιστημονικές Εταιρείες. Όπως και μια πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό "Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας" που συζητά την ανάπτυξη εφαρμογή και αξιολόγηση ενός ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή κατάλληλο για χρήση στην ΠΦΥ.
Ο ιατρικός έλεγχος ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας
Ως ιατρικός έλεγχος (medical audit) ορίζεται η διαδικασία αναζήτησης της βελτίωσης της ποιότητας της φροντίδας υγείας και των εκβάσεών της μέσω συστηματικής ανασκόπησης της φροντίδας επί τη βάση σαφώς καθορισμένων κριτηρίων και τη βελτίωση της αλλαγής. Η αλλαγή νοείται στο επίπεδο του ασθενούς, του πληθυσμού ή των υπηρεσιών φροντίδας υγείας. (http://www.nice.org.uk/niceMedia/pdf/BestPracticeClinicalAudit.pdf)
Ο όρος αυτός φαίνεται να μην έχει διαδοθεί ιδιαίτερα ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας στην Ελλάδα και ίσως η λαθεμένη κατανόηση του να οδηγεί σε αντιστάσεις που παρουσιάζονται ακόμη και στην έρευνα στις υπηρεσίας υγείας.
Επιλεγμένες μελέτες κλινικού ιατρικού ελέγχου διεξήχθηκαν στην ΠΦΥ από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και αξίζει ν' αναφερθούν 2 μελέτες, η μία η οποία συνέβαλε στον προσδιορισμό ενός ελλείμματος φροντίδας ασθενών με χρόνια κολπική μαρμαρυγή σ' ένα Κέντρο Υγείας στην Κρήτη και ασθενών με διαβήτη τύπου ΙΙ σε επιλεγμένα Κέντρα Υγείας στην Κύπρο. Απαιτείται περαιτέρω συζήτηση για το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία του ιατρικού ελέγχου στις υπηρεσίες ΠΦΥ και πάντα με εστίαση στη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της.
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά, υπάρχει σημαντικός χώρος για ανάπτυξη μηχανισμών και συστημάτων ελέγχου και αξιολόγησης της ποιότητας των υπηρεσιών ΠΦΥ και η θέση των κατευθυντήριων οδηγιών, του ιατρικού ελέγχου και του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή είναι σημαντική για τη συζήτηση που διεξάγεται σήμερα.
Βιβλιογραφία:
1. Doran T, Fullwood C, Gravelle H, et al. Pay-for-Performance Programs in Family Practices in the United Kingdom. The New England Journal of Medicine 2006; 355:375-84. [PubMed]
2. Engels Y, Campell S, Dautzenberg M, et al. Developing a framework of, and quality indicators for, general practice management in Europe. Fam Pract 2005; 22:215-222. [PubMed]
3. Engels Y, Dautzenberg M, Campell S, et al. Testing a European set of indicators for the evaluation of the management of primary care practices. Fam Pract 2006; 23:137-147. [PubMed]
4. Marshall M, Klanziga N, Leatherman S, et al. OECD Health Care Quality Indicator Project.The expert panel on primary care prevention and health promotion. Int Qual Health Care 2006; 18 (Supp1): 21-25 [PubMed]
5. Κυριόπουλος Γ, Λιονής Χ, Σουλιώτης Κ, Τσάκος Γ. Η ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας. Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2003.
6. Κυριόπουλος Γ, Λιονής Χ. Η αναζήτηση της ποιότητας στην Υγεία και τη Φροντίδα Υγείας. Κείμενα Ομοφωνίας, Αθήνα 2004, Εκδόσεις Παπαζήση.
7. Lionis C, Tsiraki M, Bardis V, Philalithis A, Seeking quality improvement in Primary Care in Crete, Greece: the first actions. CMJ 2004; 45: 599-603. [PubMed]
8. Graves P, Quantifying Quality in Primary Care. Radcliffe Medical Press, Oxon, United Kingdom 2002.
9. Grol R and Buchan H, Clinical guidelines: what can we to increase their use? MJA 2006; 185: 301-302. [PubMed]
10. Λιονής Χ, Τατσιώνη Α, Heuberger P, και συν. Κατευθυντήριες οδηγίες στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας: ένα κείμενο βασισμένο στη συνάντηση εργασίας Ελλήνων και Ολλανδών ερευνητών και γενικών ιατρών. Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας 2001, 13:214-221.
11. Λιονής Χ,. Αντωνάκης Ν, Αντωνοπούλου Μ, και συν. Βήματα για την ανάπτυξη κατευθυντηρίων οδηγιών στη Γενική Ιατρική στην Ελλάδα: Ένα κείμενο ομοφωνίας. Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας 2003, 15: 91-93.
12. Κουναλάκης Δ, Μερκούρης ΜΠ, Φιλαλήθης Α, Λιονής Χ. Ανάπτυξη, εφαρμογή και αξιολόγηση ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή κατάλληλου για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στην Ελλάδα: εμπειρίες από την εκπόνηση μιας διδακτορικής διατριβής στην Κρήτη. Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας 2007, 19:20-32
13. Lionis C, Frantzeskakis G. Atrial fibrillation in a primary health care district in rural Crete. Br J Gen Pract. 1996; 46:624. Brit J Gen Pract. 1996; 46:624. [PubMed]
14. Zachariadou T, Floridou D, Angeliodou E, Philalithis A, Lionis C. Panorama of diagnoses in the primary healthcare setting in Cyprus: a pilot study. European Journal of General Practice 2004; 10: 103-104. [PubMed]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου