Οι επιπτώσεις της σημερινής διεθνούς
χρηματιστηριακο-οικονομικής αστάθειας αναμένεται αναπόφευκτα να ακολουθήσουν
την παρούσα γενιά επηρεάζοντας την για μεγάλο και απροσδιόριστο χρονικό
διάστημα. Σύμφωνα με επισημάνσεις επιστημόνων, η παρατεταμένη
οικονομική κρίση σε συνδυασμό με το αβέβαιο μέλλον και τη γενικευμένη
ανασφάλεια, αυξάνει δραματικά τους δείκτες κατάθλιψης στους πληθυσμούς ενώ απειλεί
παράλληλα και τη σωματική τους υγεία.
Ήδη, το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού
άρχισε να αναπτύσσει έντονα συναισθήματα παραμέλησης, εξαπάτησης, ασέβειας και
θυμού απέναντι σε όσους πιστεύει ότι συνέβαλαν στη σημερινή δεινή κατάσταση. Παράλληλα,
κάνουν την εμφάνιση τους συναισθήματα φόβου για τις αλλαγές που επέρχονται στην
καθημερινότητα των πολιτών, ενοχών και ντροπής, καθώς και παράλογες, σε σχέση
με τις αντικειμενικές συνθήκες αντιδράσεις, όπως ζήλεια, αυτομομφή και άρνηση,
δημιουργώντας ένα αρνητικό και καταστροφικό κοινωνικό σκηνικό.
Στη δύνη των παρενεργειών του φαινομένου
αυτού δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος και ο ευαίσθητος τομέας της
Υγείας.
Σε οικονομικά δύσκολες χρονικά περιόδους,
επιδημιολογικές μελέτες τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες
χώρες καταγράφουν αύξηση των ασθενειών, των αυτοκτονιών και των θανάτων ειδικότερα
στα πιο "ευάλωτα" κοινωνικά σύνολα. Η αύξηση των ψυχικών διαταραχών
και της θνησιμότητας από ισχαιμική καρδιοπάθεια κάνουν επίσης πιο εμφαντικά την
παρουσία τους επηρεάζοντας ως επί το πλείστον τις ασθενέστερες οικονομικά και
κοινωνικά τάξεις. Οι ομάδες αυτές πλήττονται περισσότερο καθώς στερούνται
θεμελιωδών δικαιωμάτων, με κυριότερο την πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη, θέτοντας
σε κίνδυνο και την ίδια τους ακόμα τη ζωή.
Επιπρόσθετα, η συνέργεια φτώχειας και υποβάθμισης
των υπηρεσιών υγείας, συντελούν τα μέγιστα στην εξάπλωση ξεχασμένων εδώ και
χρόνια μολυσματικών νόσων αλλά και μεταδοτικών λοιμώξεων όπως η ηπατίτιδα και ο
ιός HIV.
Η οικονομική κρίση δημιουργεί επίσης προβλήματα στη χρηματοδότηση των
συστημάτων υγείας, ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνεται η λειτουργία των δημόσιων
μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας λόγω αυξημένης ζήτησης. Επακόλουθο τούτου, και
η εφαρμογή του μέτρου μείωσης προσωπικού από τα δημόσια νοσοκομεία και κέντρα
υγείας με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο φόρτος εργασίας των υφιστάμενων υπαλλήλων προκειμένου
να εξυπηρετηθεί ο μεγάλος αριθμός ασθενών, που αποτίνεται πλέον στο δημόσιο σύστημα
υγείας. Σε περιόδους παρόμοιων συγκυριών, ερευνητές που μελέτησαν το περιβάλλον
στο οποίο απασχολούνται οι εργαζόμενοι στην υγεία διαπίστωσαν ότι το
υγειονομικό προσωπικό βίωνε υψηλά επίπεδα επαγγελματικού άγχους, με αποτέλεσμα την
εμφάνιση του συνδρόμου της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout syndrome). Φαινόμενο
το οποίο επηρεάζει αρνητικά τη σωματική και τη ψυχική ευεξία του προσωπικού,
ενώ παράλληλα μειώνει την απόδοση, την ποιότητα αλλά και την παραγωγικότητά
του.
Η δραστική αποκοπή των δημοσίων δαπανών για την υγεία, σε συνδυασμό με τη
μείωση των επισκέψεων σε ιδιώτες ιατρούς, απότοκο της προσπάθειας των λιγότερο
προνομιούχων να ισοσκελίσουν τους ελλειμματικούς οικογενειακούς
προϋπολογισμούς, συντελούν στη δημιουργία ενός εκρηκτικού μείγματος. Είναι διεθνώς
αποδεδειγμένο ότι τα προγράμματα διεθνούς οικονομικού ελέγχου που αναπόφευκτα
οδηγούν στη μείωση των δημόσιων δαπανών για την υγεία, προκαλούν (και μάλιστα
σε στατιστικά σημαντικό βαθμό) μείωση του επιπέδου υγείας, αύξηση της
νοσηρότητας και της θνησιμότητας και μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης.
Το φαινόμενο της αλληλεπίδρασης του περιβάλλοντος στην υγεία κάθε ατόμου είναι
κοινά αποδεκτό και επιστημονικά τεκμηριωμένο (WHO, 2003). Παράλληλα, το πεδίο
των κοινωνικών παραγόντων οι οποίοι καθορίζουν την υγεία (social determinants
of health) είναι ίσως το πιο σύνθετο και πλέον προκλητικό , σε παγκόσμιο
επίπεδο, στη χάραξη μιας πολιτικής για την υγεία. Ο έμμεσος κοινωνικός αποκλεισμός μέσω των
μέτρων που πιθανόν να λάβει μια κυβέρνηση δεν αποτελεί τη λύση του εν λόγω προβλήματος.
Σε αντίθεση με τα μέτρα λιτότητας που απαιτεί η αντιμετώπιση μιας οικονομικής
κρίσης, είναι απαραίτητη η ενίσχυση των κοινωφελών οργανισμών, σε συνδυασμό με
επαρκή στελέχωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και τη στήριξη υποδομών
υποστήριξης ευπαθών κοινωνικών ομάδων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας προστατευτικός
μηχανισμός προς τις ασθενέστερες ομάδες οι οποίες πλήττονται σε μεγαλύτερο
βαθμό από την κρίση.
Η ανάγκη ορθής κατανομής των περιορισμένων οικονομικών πόρων με γνώμονα τις
αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης γίνεται σήμερα ακόμη πιο
επιτακτική. Πρώτιστο μέλημα των εκάστοτε ηγεσιών που χειρίζονται το ευαίσθητο
τομέα της Υγείας εν καιρώ κρίσεων θα πρέπει να είναι η επικέντρωση τους στο να
μειώσουν τις αλόγιστες σπατάλες βελτιώνοντας παράλληλα την αποδοτικότητα των
Συστημάτων Υγείας τους. Επιπρόσθετα χρειάζεται αναδιοργάνωση και στρατηγικό
πλάνο με ιδιαίτερη έμφαση στη σταθερή άνοδο της ποιότητας αλλά και της
ποσότητας των προσπαθειών αυτών ώστε να πραγματωθεί ένα δυναμικό σύστημα
αντιμετώπισης των νέων μεγάλων προκλήσεων της εποχής μας.
Επιγραμματικά θα μπορούσε να λεχθεί ότι, επιβάλλεται στις δύσκολες αυτές συγκυρίες που βιώνει ο κόσμος να δοθεί από τους κυβερνώντες μεγαλύτερη σημασία στην υγεία και την περίθαλψη, προκειμένου η κρίση στην Κύπρο να μην υπονομεύσει την πιο σημαντική πηγή του πλούτου της χώρας: τους ανθρώπους της.
Μάριος Γενακρίτης
Φαρμακοποιός, Αντιπρόεδρος ‘‘Φαρμακοποιών του Κόσμου – Κύπρου’’
B.Sc Pharmacy , M.Sc Health Management
European Medicines Agency (EMA) Inspector
mgenakritis@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου